بررسی نفس در قرآن و روایات

چکیده بررسی نفس در قرآن و روایات به کوشش شهریار عزیزی واژه نفس از جمله واژه هایی می باشد که در علوم مختلف پیرامون آن سخنان و مطالب گوناگونی گفته شده. در این پژوهش نیز به مراتب به بررسی آن در علوم مختلف مانند فلسفه، حدیث و قرآن پرداخته ایم. نفس یک مفهوم قرآنی است که در روایات اسلامی نیز فراوان به کاررفته. با نگاهی به کتب تفسیری و نیز به کتاب-هایی در موضوع وجوه و نظایر و کتب لغت، دانسته می شود که نفس در معانی مختلفی به کاررفته است. هم-چنین نفس در رشته های دیگر جنب? اصطلاحی پیدا می کند و در آن رشته ها بر اساس موقعیت و وضعیت مکانی خاص خود مورد توجه و استفاده قرار گرفته است. در این نوشتار بر آنیم با تحقیق وتاملی پیرامون قرآن و روایات اسلامی و با تکیه بر کتب تفسیری و وجوه و نظایر و نیز بر اساس رشته های دیگر همچون فلسفه و کلام و اخلاق، این موضوع را به صورت یکپارچه و منسجم تبیین و بررسی نماییم. بنا براین بررسی این موضوع در قرآن و روایات اسلامی از یک طرف آگاهی ما را نسبت به این موضوع افزایش می دهد و می-توانیم نظر جامعی به دست بیاوریم و از طرف دیگر با بررسی این موضوع در علوم دیگر مانند علم فلسفه و کلام و اخلاق به تفسیر و روشن فکری هرچه بهتر مراد خداوند و امامان معصوم کمک فراوانی می کند. در علوم مختلف در رابطه با این واژه دیدگاه های مختلفی وجود دارد. با بررسی این دیدگاه ها به این نکته پی می-بریم که به مجرد تعاریف گوناگون از این واژه می توان گفت: نفس در علوم مختلف در همراهی با همان علم به کاررفته و به معنای خاص خود در همان علم می باشد؛ مثلاً نفسی که در فلسفه در بار? آن بحث می کنند با روح جدای از هم اند ولی در قرآن کریم این واژه با روح هیچ تفاوتی ندارد. در احادیث در دو معنای (امّاره و لوّامه) بکار رفته که در یکی باید نفس را از بین برد و در دیگری عنصری معرفی می شود که انسان را به هدایت الهی دعوت می کند. در عرفان اسلامی نفس را به تمام معنا منبع شرّ معرفی می کنند که باید با تمام قوا در سرکوب کردن آن، اقدام کنیم. کلیدواژه: نفس، روح، مجرد، اصالت نفس، فطرت